Cukrzyca to pierwsza choroba niezakaźna, która została uznana przez Organizację Narodów Zjednoczonych za epidemię XXI wieku. Nic dziwnego, skoro dotyka ona coraz większej części społeczeństwa, wpływając na codzienne funkcjonowanie milionów osób na całym świecie. Cukrzycy nie można wyleczyć, ale można – a nawet trzeba – złagodzić jej objawy. Jednym z najlepszych środków do osiągnięcia tego celu jest odpowiednia dieta, nazywana często „dietą cukrzycową”. Jak twierdzą naukowcy, to właśnie nieprawidłowy sposób odżywania, połączony z siedzącym trybem życia, determinuje rozwój tej groźnej w skutkach choroby cywilizacyjnej. Zmiana nawyków żywieniowych w dużym stopniu pozwala ograniczyć jej skutki, które – jeśli będą lekceważone – mogą okazać się katastrofalne.
Dieta cukrzycowa – czyli jaka?
Głównym zadaniem diety cukrzycowej jest zahamowanie zmian, jakie dokonują się w organizmie człowieka pod wpływem nieprawidłowej gospodarki węglowodanowej. Odpowiednie odżywianie stanowi podstawę walki z tą groźną chorobą. Dieta cukrzycowa opiera się w znacznym stopniu na wprowadzeniu zdrowych nawyków żywieniowych, przy jednoczesnej eliminacji produktów, uznawanych za szkodliwe nawet dla osoby, która nie zmaga się z problemami zdrowotnymi. Najprościej mówiąc – diabetyk powinien odżywiać się racjonalnie, a więc po prostu zdrowo!
Dieta cukrzycowa, wbrew powszechnej opinii, wcale nie wymusza konieczności rezygnacji z ulubionych potraw i zastosowania sporych ograniczeń w doborze produktów. Wprost przeciwnie! Posiłki przygotowywane przed diabetyków są urozmaicone i smaczne, a zmiana nawyków żywieniowych poprawia zdrowie, kondycje i wpływa pozytywnie na samopoczucie. Aby spełnić wymogi diety cukrzycowej, wystarczy zastosować kilka prostych zasad, które stanowią dziś podstawę walki z „epidemią”.
Najważniejsze zasady diety cukrzycowej
Współcześnie uznaje się, że ponad 90% przypadków choroby na świecie, dotyczy cukrzycy typu 2. Najczęściej zapadają na nią osoby otyłe, preferujące siedzący tryb życia. U osoby chorej insulina wydzielana jest przez trzustkę z opóźnieniem, a wzrastające zapotrzebowanie na ten hormon doprowadza do jej wyczerpania. Wtedy to stężenie glukozy we krwi wzrasta, a chory po raz pierwszy słyszy diagnozę – cukrzyca typu 2.
Podstawową zasadą diety cukrzycowej jest w tym przypadku komponowanie posiłków tak, by stopniowo zredukować zbyt dużą masę ciała. Spadek wagi nie może być natomiast drastyczny. Przyjmuje się, że nie powinien on przekraczać 1 kg tygodniowo. Odpowiednio zastosowana dieta pozwala często ograniczyć, a nawet wyeliminować konieczność przyjmowania leków. Najważniejsze zasady diety cukrzycowej, ująć można w kliku punktach:
– posiłki muszą być komponowane w oparciu o indeks glikemiczny. Na potrawy takie składają się przede wszystkim węglowodany złożone z dużą zawartością błonnika, co nie powoduje dużych wyrzutów cukru do krwi,
– 4-5 potraw, spożywanych w ciągu dnia, najlepiej o stałych porach, powinno zaspokoić potrzeby organizmu, przyczyniając się do jego lepszego funkcjonowania,
– w miarę możliwości należy powstrzymać się od popijania spożywanego jedzenia tak, aby spowolnić tempo opróżniania żołądka. Woda stanowi jednak istotny element diety cukrzycowej. Diabetyk powinien wypijać ok. 1,5 litra wody dziennie, pomijając przy tym różnego rodzaju soki i dosładzane napoje,
– unikanie potraw rozgotowanych, rozdrabnianych, z niską zawartością błonnika, gdyż przyczyniają się on e do szybszego trawienia oraz ich wchłaniania w organizmie,
– przygotowywanie posiłków zbilansowanych, składających się z produktów białkowych, śladowej ilości zdrowych tłuszczów, węglowodanów z niskim indeksem glikemicznym oraz sporej ilości warzyw.
Wprowadzenie opisanych zasad pozwala na stopniową redukcję masy ciała oraz zapobiega gwałtownym wzrostom stężenia cukru we krwi, przyczyniając się do poprawy zdrowia osób, borykających się z problemem cukrzycy typu 2.
Nieco inaczej przedstawia się sytuacja u osób z insuliną typu 1. Na ogół mają one prawidłową masę ciała, co eliminuje konieczność ścisłej kontroli kaloryczności posiłków. Z menu nie trzeba również eliminować zupełnie cukrów prostych, choć ich ograniczenie odgrywa istotną rolę w diecie. Obecnie insulinoterapia dostosowana jest do stylu życia i sposobów odżywania, a wprowadzenie na rynek pomp insulinowych, ułatwia młodym diabetykom spożywanie „normalnych” posiłków, choć w dalszym ciągu należy stawiać na produkty, określane mianem zdrowych.
Co jeść, a czego unikać w diecie cukrzycowej?
Mimo konieczności wprowadzenia kilku zasad i wyeliminowania niektórych produktów, dieta cukrzycowa wciąż może być ciekawa i bogata w smaki i aromaty. Powinna ona opierać się przede wszystkim na warzywach, mało słodkich owocach i produktach białkowych. Tak więc na talerzu diabetyka powinny znaleźć się m.in.:
– nabiał i produkty pochodzenia mlecznego, jak jogurty naturalne, chude sery i kefiry,
– ryby – przygotowywane na grillu, w piekarniku, gotowane na parze i duszone,
– chude mięso, np. kurczak lub indyk,
– warzywa i owoce z niskim Ig, np. jabłka, awokado, mandarynki, gruszki, czarne porzeczki, brzoskwinie, agrest, pomarańcze, truskawki i maliny,
– produkty pełnoziarniste – makarony, płatki owsiane, chleb żytni, brązowy ryż, różnego rodzaju kasze – bulgur, jęczmienna, gryczana itd.
Czego z kolei nie powinna jeść osoba z cukrzycą? Z jej diety powinny zniknąć przede wszystkim:
– cukier i słodycze, a także słodzone napoje,
– pszenny chleb i słodkie drożdżówki,
– smakowe jogurty i inne słodzone artykuły pochodzenia mlecznego,
– płatki kukurydziane i śniadaniowe, kasza i płatki jaglane,
– owoce, takie jak dojrzałe banany, suszone daktyle, ananasy, arbuzy i owoce kandyzowane,
– tłuste mięsa, jak wieprzowina, baranina i wołowina.
Dieta cukrzycowa to jedna z najważniejszych metod kontrolowania choroby, a także sposób na ograniczenie jej skutków. Nieleczona cukrzyca może bowiem prowadzić do poważnych powikłań. Co najważniejsze, dieta cukrzycowa nie wyklucza serwowania smakowitych posiłków, wprost przeciwnie, stanowi ona nieskończone źródło kuchennych inspiracji. A, co najważniejsze, wprowadza zdrowe nawyki, które warunkują całokształt funkcjonowania człowieka, wpływając na zdrowie i samopoczucie oraz pozwalając pozbyć się ciężkiego balastu w postaci zbędnych kilogramów.
